مومن واقعی روز به روز به ایمانش افزوده می‌شود | خلاصه کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن؛ قسمت هفتم

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَىٰ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ

یکی از ویژگی‌های مومنان این است که وقتی یاد خدا شود دل‌ آنان پر از احساس رعب و حقارت در برابر پروردگار می‌شود.
 
ویژگی دیگر مومن این است که وقتی آیات قرآن بر آنها خوانده می‌شود، ایمان در دلهای ایشان ریشه می‌دواند.
ایمان مومن راستین این‌گونه نیست که با گذر زمان کاسته و در آخر ریشه‌کن شود؛ بلکه با گذر زمان افزایش پیدا می‌کند.
این آیه یک پاسخ به آن کسانی است که می‌گویند نباید قرآن را تفسیر و ترجمه کرد؛ چون ما درحد فهم آن نیستیم.
اما این آیه نشان می‌دهد که قرآن درحد فهم و عقل انسان‌ است که وقتی آن را تلاوت می‌کند باید به ایمانش افزوده شود.
نشانه‌ی دیگری که در دنباله آیه آمده است این است که مومن به خدای خود اتکا و توکل می‌کند.
حال آیا توکل به این معناست که دست روی دست بگذاریم تا خدا کارها را انجام بدهد؟! نه؛ این روش بنی‌اسرائیلی مطرود و به دور از مسلمان است.
اگر از بنده‌ی خدا کار برنمی‌آمد خداوند رسولان را برای هدایت آن‌ها ارسال نمی‌کرد.
توکل یعنی اینکه در همه حال توکل و اتکای فرد به خدا باشد.
اگر به این تعبیر دقت کنید می‌بینید که توکل به عنوان یک عامل محرک تبدیل شده است.
توکل یعنی اینکه وقتی در بن بست قرار گرفتی تلاشت را بکنی و به خدا تکیه بکنی.
یک عده که توکل را دست روی دست گذاشتن معنا می‌کنند یا نمی‌فهمند و یا شرف ندارند.
انسان متوکل تمام تلاشش را می‌کند و بقیه را به خدا وا می‌گذارد

مومن بی عمل به چه ماند؟! | خلاصه کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن؛ قسمت پنجم

فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَیْنِکُمْ ۖ وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ
پس اگر مومن هستید از خداوند پروا کنید و بین خودتان را اصلاح کنید. بر سر موارد جزئی با یکدیگر جدل نکنید.
برخی‌ها فقط دنبال بهانه‌اند که به دیگران بپرند‌.
و دستور آخر یک چیزی است که شامل همه‌ی نیکی‌ها می‌شود و همه‌ی بدی‌ها را دفع می‌کند؛ از خداوند و پیامبر اطاعت کنید.
نکته‌ای که این آیه دارد این است که فقط گروش قلبی و ایمان قلبی و زبانی فایده ندارد.
اگر مومن هستید باید لوازم ایمان را رعایت کنید؛ باید زندگی شما با یک نفر که منکر خداست تفاوت داشته باشد‌.
باید از دستورات خدا اطاعت کنید.
دستورات خدا درمورد مال و جان و همه چیز شما است؛ اگر از این‌ها اطاعت کردی می‌توانی بگویی مومنی‌.
و الا اینکه شما بگویید مومن هستم کافی نیست و باید در زندگی شما انعکاس داشته باشد.

انفال چیست؟! | خلاصه کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن؛ قسمت چهارم

یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْأَنْفَالِ
از تو درباره انفال می پرسند.

انفال یعنی آن اموالی که مربوط به عموم مردم می‌باشد.
مانند معادن و غنایم جنگی‌.
سپس به پیامبر می‌فرماید "قُلِ الْأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ"
مال خداست یعنی چه؟! یعنی مال یک عده‌ی خاص نیست و باید در راه اهداف الهی و مصالح مردم که خداوند آنها را تعیین کرده است خرج شود‌.
حال درست است که این مال خداست و باید در راه بندگان خدا صرف شود ولی این نیست که این مال بلبشو بشود؛ نه، یک دست قدرتمندی باید این را در راه صحیح برای منفعت مردم خرج کند.
در آن زمان رسول خدا بودند و بعد از ایشان امامان معصوم و در زمان غیبت حاکم عادل الهی.

ویژگی‌های متقین | خلاصه کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن؛ قسمت سوم

اینکه می‌گویند شما اهل بهشتید اما اگر راهتان بدهند حرف درستی است.
قرآن هم می‌گوید که این بهشت برای متقین آماده شده است.
متقین چه کسانی هستند؟!
۱. الذین ینفقون فی السراء و الضراء
انفاق با خرج کردن فرق می‌کند. انفاق آن خرج کردنی است که یک خلایی را پر کند؛ یک نیاز راستینی را برطرف کند. انفاق کار هرکسی نیست؛ کار افراد باهوش است. کسانی که خلا ها را می‌فهمند و برای رفع آن تلاش می‌کنند.
یکی از نشانه‌های با تقوایان این است؛ در خوشی و ناخوشی انفاق می‌کنند.

۲. و الکاظمین الغیظ
یعنی کسانی که خشمشان بر آنان تسلط ندارد و همیشه عقل به آنها دستور می‌دهد.
البته دقت کنید!
فرو برندگان خشم؛ نه فراموش کنندگان آن.
خشم را فرو می‌برند و بعد آنچه را که شایسته است انجام می‌دهند؛ یعنی براساس عقل تصمیم می‌گیرند و نه بر اساس خشم.
البته گاهی عقل نیز با خشم موافق است(اشداء علی الکفار)

۳. والعافین عن الناس
از قصورها و لغزش‌های مردم گذشت می‌کند.
از آن اشتباهی نباید گذشت کرد که از سر عناد و از روی تعمد بوده است.

۴. الذین اذا فعلوا فاحشة او ظلموا انفسهم ذکروا الله فاستغفروا لذنوبهم
کسانی که وقتی شیاطین او را احاطه می‌کنند که از راه درست بیرون کنند، خدا را یاد می‌کنند.
یاد خدا یک ریسمان برای نجات از ورطه‌ی شیطان است.
و اگر بر روح خودشان با گناهان ظلم روا داشتند؛ برای گناهانشان طلب غفران می‌کنند. البته این طلب باید با عمل برای جبران گناه همراه باشد.

وقتی که آسمان و زمین تنگ می‌شود... | خلاصه‌ی کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن؛ قسمت دوم

وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ
اطاعت یعنی اینکه به تمام حجت‌ها و آنچه بر دوش ما نهاده شده است عمل کنیم‌.
قرآن می‌فرماید که مومنان وقتی بینشان مشاجره‌ای در می‌گیرد و پیامبر بین آنها حکم می‌کند، دیگر -بعد از آن حکم- ذره‌ای غبار کدورت بر دلشان نمی‌ماند؛ مومن این گونه است. تسلیمِ امر پروردگار است.
زمانی که یک ملتی اینجور تحت فرمان خدا قرار گرفت؛ آن‌موقع لطف پروردگار شامل حالشان می‌شود و به اوج عزت و آقایی می‌رسند.

 

وَسَارِعُوا إِلَىٰ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ
ای انسانی که سبقت می‌گیری و همت می‌گماری برای زندگی دنیا! این دنیا برای تو کم است...
اسلام نمی‌گوید که در خانه بنشین و دست به هیچ کاری نزن. می‌گوید اهل سرعت و پیشی گرفتن باش؛ اما به سوی چیزی ارزشمند؛ به سوی چه؟! الی مغفرة من ربکم...
قرآن می‌گوید که سبقت بگیر، سرعت داشته باش ولی زمین و آسمان برای تو کوچک است؛ به سوی مغفرت و بهشتی برو، که هم عرض تمام آسمان و زمین است.
به سوی مغفرت بشتاب...
مغفرت یعنی چه؟! یعنی جبران یک خلا و کمبود‌.
جبران یک زخم و خلائی که به وسیله‌ی گناه در روح ما پدید آمده است.
مثلا یک فردی قرار است به جایی برود، اما کاهلی می‌کند و یک‌ساعت در یک قهوه‌خانه استراحت می‌کند(گناه) حال باید سرعت بگیرد و سریع‌تر خودش را به مقصد برساند؛ مغفرت الهی هم اینگونه است.
خداوند نمی‌گوید که وقتی خطایی از تو سر زد، ما نمی‌بخشیم. نه؛ اتفاقا خداوند غفار است. اما به شرطی که آن‌ گناه جبران شود. خداوند گناهان را می‌بخشد اما برای کسی که توبه کند و عمل صالح انجام دهد‌‌(لمن تاب و آمن و عمل صالحا) و انسان شایسته است که به سوی این مغفرت و بهشتی که هم‌‌عرض تمام آسمان‌ها و زمین است مسابقه بدهد و سرعت بگیرد.

واین جهد می‌کند که بگیر غریق را... | خلاصه‌ی کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی؛ قسمت اول

رهبانیون مسیحی، برای اینکه دامنشان به گناه آلوده نشود، رهبانیت پیشه می‌کردند؛ یعنی به کوه‌ها و بیابان‌ها پناه می‌بردند.
اما رهبانیت با عالِم اسلامی و فرد مسلمان در تضاد است.
فرد مسلمان به فکر این است که بگیرد غریق را...(گفت آن گلیم خود به در می‌برد ز موج؛ واین جهد می‌کند که بگیرد غریق را)
فرد مسلملن ابتدا خود را به سلاح تقوا که زره لازم برای مقابله با گناهان است، مجهز می‌کند، آن زره را می‌پوشد و از گناهکاران دست‌گیری می‌کند.

 

وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ
و از خدا و پیامبر اطاعت کنید تا مورد رحمت قرار بگیرید.
حال چرا خداوند در قرآن هم خداوند و هم پیامبر را ذکر کرده است؟! مگر اطاعت از خدا، چیزی جدای از اطاعت از پیامبر است؟! خیر؛ اما اگر قرآن فقط می‌گفت از خدا پیروی کنید، دامنه‌ی ادعا گسترده می‌شد و همه ادعا می‌کردند که ما از خداوند پیروی می‌کنیم؛ اما خداوند با ذکر مصداق، حجت را بر همه تمام کرده است.
علاوه بر این ادعای اطاعت از خداوند بدون انجام دستورات او ادعایی باطل است.
حال گفته شد که از خدا و پیامبر پیروی کنید تا مورد رحمت خداوند قرار بگیرید.
اما رحم خداوند یعنی چه؟!
ما فکر می‌کنیم که رحمت خداوند برای زمانی است که ما کاری را انجام نداده‌ایم؛ تکالیف و واجبات خود را انجام نداده‌ایم.
اما طبق آیه‌ی قرآن، رحمت خداوند زمانی شامل حال ما می‌شود که از خداوند و رسولش اطاعت کرده باشیم و عملی انجام داده باشیم.
هرگاه عملی انجام دهیم، می‌توانیم منتظر رحمت خداوند باشیم. نمی‌شود که دست روی دست بگذاریم و بگوییم خداوند به ما رحم کند!